_1.png)
سرپرست دفتر پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو عنوان کرد:
هشدار نسبت به مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو ضمن هشدار نسبت به مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها، گفت: مقام ایران در بین ۶۵ کشور جهان از نظر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها، کشور دوم یا سوم است و بعد از ما ترکیه و سودان قرار دارند.
به گزارش وبدا، دکتر نوشین محمدحسینی، در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدیوکنفرانس برگزار شد، با اشاره به هفته اطلاع رسانی داروهای آنتی میکروبیال، گفت: آنتی بیوتیک ها یکی از موثرترین و مهمترین داروهایی هستند که می توانند در حیات بشری نقش داشته باشند. تنها بیماری های عفونی به آنتی بیوتیک وابسته نیستند، بلکه انواع شیمی درمانی ها، جراحی ها و بسیاری از فرایندهای پزشکی به وجود آنتی بیوتیک ها و تاثیر آنها وابسته است. از طرفی متاسفانه مقاومت میکروب ها به آنتی‌بیوتیک ها باعث این ترس شده که به روزی بازگردیم که هنوز آنتی بیوتیک کشف نشده بود.
وی افزود: همزمان با پیدایش آنتی بیوتیک ها، مقاومت میکروبی هم آغاز شده است. به عنوان مثال، از اولین سالی که پنی سیلین وارد بازار شده است، بلافاصله سال بعد از آن مقاومت به پنی سیلین گزارش شده است، اما در سال های اول مرتبا آنتی بیوتیک های جدید به بازار آمده و در نتیجه مقاومت آنتی بیوتیک کمتر بوده است. اما در حال حاضر آنتی بیوتیک جدید بسیار کمی به بازار دارویی عرضه می شود، اما هر روز گزارش جدیدی از مقاومت میکروبی داریم و با این روند کم کم به طور کامل در مقابل میکروب ها خلع سلاح می شویم.
نگرانی برای داروهای ضدانگل، ضد ویروس و ضد قارچ
وی ادامه داد: بر همین اساس، دنیا یک هفته را برای حفاظت از آنتی بیوتیک های باقی مانده گذاشته تا توجه را به بحث مقاومت میکروبی جلب کند. امسال با توجه به شیوع کرونا این مشکل چندین برابر هم شده است. هر ساله در این موقع از سال به دلیل شیوع آنفلوآنزا، شاهد مصرف بی رویه و نادرست و خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها بودیم، اکنون هم با توجه به شیوع کرونا می بینیم که مشکلات در این حوزه چندین برابر شده است. از طرفی تا سال گذشته هفته جهانی آنتی بیوتیک ها را داشتیم، اما امسال نام آن به هفته داروهای آنتی میکروبیال تغییر کرده است. بر این اساس تا سال قبل فقط نگران آنتی‌بیوتیک ها بودند، اما امسال نگرانی به داروهای ضد انگل، ضد ویروس و ضد قارچ هم گسترش پیدا کرده است و متاسفانه در مقابل این داروها هم مقاومت ایجاد شده است.
قطع مصرف خودسرانه داروها، ممنوع
دکتر محمدحسینی درباره میزان مصرف خودسرانه دارو، گفت: باید توجه کرد که مصرف آنتی بیوتیک بدون تجویز پزشک، تنها مورد مصرف خودسرانه نیست، بلکه گاهی پزشکمان را مجبور و اصرار می کنیم که برایمان آنتی بیوتیک تجویز کند یا بسیاری از افراد به محض قطع علائم، داروی آنتی بیوتیک را قطع می کنند که این موارد هم جزو مصرف خودسرانه محسوب می شوند. باید توجه کرد که وقتی میکروب ها به یک سطحی در بدن می رسند، علائم ایجاد می شود، حال وقتی آنتی بیوتیک را شروع می کنیم، اولین گروه میکروب هایی که از بین می روند، ضعیف ترین آنها هستند. بنابراین، وقتی علائم قطع می شود، همه میکروب ها از بین نرفته اند، بلکه تعداد زیادی از آنها که میکروب های ضعیف تر هستند، از بین رفته اند و میکروب های قوی تر هنوز باقی مانده اند و تعدادشان کم است و فرد دیگر علامت ندارد.
وی افزود: حال اگر آنتی بیوتیک را قطع کند، میکروب قوی که آنتی بیوتیک را شناخته، در بدن باقی می ماند و این بار به محیط بیشتر دسترسی دارد و چند وقت دیگر فرد دوباره بیمار می شود و در عین حال به آنتی بیوتیک مقاوم می شود و به آنتی بیوتیک قوی تری نیاز خواهد داشت. یکی دیگر از موارد مصرف خودسرانه این است که صرف توصیه دوست یا به دلیل شباهت علائم با یک بیماری همان آنتی بیوتیک را مصرف می کنیم.
رتبه ایران در دنیا از نظر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها
وی گفت: البته در هیچ کجای دنیا آمار دقیقی از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها وجود ندارد، اما آمار احتمالی وجود دارد. زیرا از روی فروش آنتی بیوتیک ها و اختلاف میان تجویز و فروش آنتی بیوتیک می توانید حدس بزنید که مصرف خودسرانه و غیرمنطقی چقدر است. متاسفانه این میزان در کشور ما بالاست. مقام ایران در بین ۶۵ کشور جهان از نظر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها، کشور دوم یا سوم است و بعد از ما ترکیه و سودان قرار دارند.
سهم آنتی بیوتیک در نسخ تجویزی پزشکان
وی درباره سرانجام مدیریت تجویز آنتی‌بیوتیک ها از سوی پزشکان، افزود: گروه تجویز و مصرف منطقی دارو در کشور سال‌هاست که فعالیت می‌کند که در دو شاخه جداگانه هم برای فرهنگ‌سازی مصرف دارو برای مردم و هم برای آموزش به پزشکان در این زمینه فعالیت کرده است و این اقدامات باعث شده که از آمار ۵۱ درصدی وجود آنتی بیوتیک ها در نسخ پزشکان به حدود ۳۹ درصد رسیده ایم که پیشرفت بسیار خوبی است، اما هنوز آمار خوبی نیست. زیرا توصیه سازمان بهداشت جهانی این است که آمار تجویز آنتی بیوتیک ها در نسخ حدود ۳۰ درصد باشد.
مترونیدازول؛ پرمصرف ترین آنتی بیوتیک در کشور
دکتر محمدحسینی درباره پرمصرف ترین آنتی بیوتیک ها در کشور، بیان کرد: بیشترین میزان مصرف در آنتی بیوتیک‌های خوراکی به ترتیب مترونیدازول که در صف اول قرار دارد، سپس آموکسی سیلین، کواموکسی کلاو، سفالکسین، سیپرو فلوکساسین، سفکسیم و آزیترومایسین قرار دارند که این‌ها آنتی بیوتیک‌های خوراکی پرمصرف ما هستند. در حوزه آنتی بیوتیک های تزریقی بالاترین میزان مصرف را پنی سیلین ها دارند. به خصوص پنی سیلین 3-3-6 که در صف اول قرار دارد و بعد از آن هم جنتامایسین، سفازولین و سفتریاکسون قرار می‌گیرد. این داروها در صف اول تجویز و مصرف در کشور قرار دارند.
وی تاکید کرد: خواهشم این است که با شنیدن نام این آنتی بیوتیک‌ها آنها را مصرف نکنید، مصرف آنتی بیوتیک به ویژه در بیماریهای ویروسی نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه با از بین بردن میکروب های خوب داخل روده که به جذب غذا کمک کرده و سیستم ایمنی را تقویت می کنند، ما را در مقابل ویروس ها بی سلاح تر می کنند. اجازه دهید که پزشک نوع آنتی بیوتیک و زمان مصرف آن را تعیین کند و بعد دست به مصرف آنتی بیوتیک بزنید.
آسیب ناشی از مصرف نادرست داروهای طب سنتی
دکتر محمدحسینی درباره مصرف آنتی بیوتیک های طبیعی، گفت: از نظر مصرف غیرمنطقی و بدون مصرف پزشک، تفاوتی میان داروی طب سنتی و طب نوین وجود ندارد. همان قدر که داروهای طب نوین می توانند تداخل و عوارض جانبی داشته باشند، داروهای طب سنتی هم می توانند داشته باشند و همان قدر که مصرف غیرمنطقی داروهای طب نوین آسیب می زند، مصرف نادرست داروهای طب سنتی هم می تواند آسیب بزند. داروهای طب سنتی باید زیر نظر متخصصین طب سنتی تجویز شوند تا فرد را معاینه کرده و درست به اندازه برایش دارو تجویز کند. ضرب المثل رایجی به اشتباه در کشور وجود دارد که داروهای طب سنتی اگر فایده نداشته باشند، ضرر هم ندارند، اما این موضوع کاملا غلط است. مصرف بی رویه این داروها می تواند به شدت آسیب بزند و حتما باید تحت نظارت پزشک مصرف شوند.
فروش بدون نسخه آنتی بیوتیک ها، ممنوع
وی درخصوص فروش بدون نسخه و راحت آنتی بیوتیک ها از سوی داروخانه ها، ادامه داد: فروش آنتی بیوتیک بدون نسخه در داروخانه ها ممنوع است و اگر انجام می شود، تخلف است. یکی از مواردی که می تواند از بروز این تخلف جلوگیری کند، عدم درخواست و نظارت از سوی مردم است. باید فرهنگی را که به دنبال آنتی بیوتیک است اصلاح کنیم و مردم بدانند که مصرف آنتی بیوتیک بدون نسخه چقدر به آنها آسیب می‌رساند. بنابراین این کار ممنوع است و نظارت هم می شود. البته ما ۱۳ هزار داروخانه در کشور داریم و نمی توانیم در تمام ساعات شبانه روز در این داروخانه ها بازرس بگذاریم. مردم به عنوان ناظران اصلی بر اجرای قانون، باید قانون را اجرا کنند و بدانند که فروش آنتی بیوتیک هم بدون نسخه و درخواست آن بدون نسخه ممنوع است.
آنتی بیوتیک ها روی کرونا تاثیر ندارند
سرپرست دفتر پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو، درخصوص وضعیت مصرف آنتی بیوتیک در دوران کرونا و تاثیر مصرف آنتی بیوتیک در کرونا، عنوان کرد: همه ما می دانیم که کرونا یک ویروس است. یکی از مهمترین مسائلی که مردم باید بدانند این است که آنتی بیوتیک ها به هیچ عنوان روی ویروس ها موثر نیستند و اساسا قابلیت شناسایی و پیدا کردن ویروس را ندارند که بتوانند روی آن تاثیرگذار باشند.
مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها سیستم ایمنی را تضعیف می کند
وی افزود: متاسفانه با شیوع کرونا و شایعاتی که وجود دارد، گروه زیادی به مصرف آنتی بیوتیک ها و حتی با تصور پیشگیری، روی آوردند که بسیار خطرناک است. زیرا مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها سیستم ایمنی را تضعیف می کند. در حالی که تنها سلاح در برابر ویروس سیستم ایمنی است که باید ویروس را از بین ببرد. به ویژه در زمینه کرونا که هنوز داروی اختصاصی ندارد و برای آن از داروهای ضدویروسی که در ویروس های قبلی موثر بودند، استفاده می کنیم، این موضوع مهم است که استفاده آنتی بیوتیک ها در این مورد بسیار خطرناک است. البته مواردی وجود دارد که بیماری که دچار عفونت ویروسی می شود، علاوه بر عفونت ویروسی یک عفونت باکتریال هم به بدن اضافه می شود. در این زمان پزشک با تشخیص نوع عفونت، آنتی بیوتیک درست را انتخاب می کند و بر همین اساس در برخی مراحل درمان بیماری کرونا از آنتی بیوتیک ها هم استفاده می شود، اما این زمانی است که پزشک مطمئن است که یک عفونت باکتریالی هم ایجاد شده است. به طور کلی، آنتی بیوتیک ها بر روی کرونا و هیچ بیماری ویروسی دیگری، هیچ گونه تاثیر مثبتی ندارند.
از بین رفتن میکروب های مفید روده با مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها
وی تاکید کرد: مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک چند عارضه مهم دارد؛ یکی گسترش مقاومت میکروبی است. دوم از بین بردن میکروب‌های مفید روده است که جذب مواد مغذی را کاهش می دهد. مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک حتی به دور ریختن آنتی بیوتیک هم برمی گردد. این ضررها فقط به یک شخص برنمی گردد، بلکه جامعه جهانی را تحت تاثیر قرار می دهد.
داروهای تقلبی در بازارهای غیررسمی
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو درباره فروش رمدسیویر در ناصرخسرو، گفت: داروهایی که در بازار غیررسمی فروش می روند، کاملا تقلبی هستند. از مردم خواهش می کنم که به هیچ عنوان از مسیر غیررسمی دارو تهیه نکنند. این داروها حتی در داروخانه هم توزیع نمی شود، بلکه صرفا در اختیار بیمارستان هایی قرار می گیرد که بیماران کرونایی دارند. اگر خارج از مسیر دارویی دیده می شود یا تقلبی است و یا فقط برچسب روی دارو مثلا رمدسیویر است و داروی دیگری بوده است. اصلا نباید از بازار غیررسمی دارو بخرید، زیرا ممکن است به قیمت جان بیمار تمام شود.
دکتر محمدحسینی درخصوص چرایی عدم توزیع واکسن آنفلوآنزا در داروخانه ها، گفت: امسال واکسن آنفلوآنزا در اختیار معاونت بهداشتی قرار گرفت تا برای گروه های خاص به صورت رایگان تزریق شود و به همین دلیل وارد داروخانه ها نشد. زیرا گروه های خاص باید حتما واکسینه می شدند. افراد معمولی با رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک و شستن دست ها، نسبت به آنفلوآنزا تقریبا ایمن هستند. زیرا احتمال ابتلا بسیار کاهش می یابد.
افزایش مصرف داروهای ضدافسردگی در دنیا و ایران
وی درخصوص میزان مصرف داروهای ضدافسردگی وآرامبخش با توجه به وضعیت کرونا، بیان کرد: تجویز خانگی برای داروهای ضدافسردگی و اعصاب و روان، کاملا خطرناک، غلط و نادرست است و می تواند عوارض غرقابل جبران داشته باشد. تجویز دارو صرفا باید از سوی پزشک انجام شود. آمار مصرف داروهای ضد افسردگی نه تنها در کشور ما، بلکه در تمام دنیا بالا رفته است. بجای مصرف چنین داروهایی باید برای خودمان برنامه شاد گذاشته، ورزش کنیم، امید به زندگی را در خودمان بالا بریم و این موارد باعث می شود که نیازمان به داروهای ضدافسردگی کاهش یابد.
وی درباره میزان مسمومیت دارویی در مبتلایان به کرونا، اظهار کرد: هنوز در این زمینه آماری گزارش نشده است. البته برای بیماران کرونایی پروتکل درمانی نوشته شده و در پروتکل ها تداخلات و نحوه تداخلات بررسی می شود. در عین حال تداخلات در چنین مواردی باید مدیریت شود که همکاران داروساز این تداخلات را با تغییر ساعت یا دوز مصرف مدیریت می‌کنند. اگر تداخلی منجر به مشکل می شود، تداخل مدیریت نشده است.
سرپرست دفتر پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو در پایان درخصوص تاثیر نسخه نویسی الکترونیک بر کاهش تجویز آنتی بیوتیک، تصریح کرد: تصور نمی کنم که این موضوع تاثیری داشته باشد. زیرا نسخ فعلی هم ثبت و بررسی می شوند. تنها اثر نسخه الکترونیک در این حوزه این است که اگر بر اثر خط پزشک در داروخانه یا در بیمارستان، ممکن است اشتباهی را انجام دهد که این موضوع با نسخه الکترونیک کاهش می یابد. آنچه در تجویز منطقی آنتی بیوتیک موثر است، طبقه بندی آنتی بیوتیک ها به سه دسته اصلی است که شامل دسته ای که همه پزشکان می توانند آن را تجویز کنند، دسته ای که باید با احتیاط تجویز شود و دسته ای که باید در شرایط خاص تجویز شود. این طبقه بندی در کشور ما هم انجام شده و لیست آن اعلام شده است.