مرکز تحقیقات بیماریهای مزمن تنفسی

رژیم غذایی مناسب بیماران مبتلا به انسداد ریه

هنگامي‌‌که شخصی به بیماری COPDمبتلا مي‌‌شود، تغییر سبک زندگی اهمیت بیشتری پیدا مي‌‌کند.تغذیه مناسب برای هر فردی مهم است این اهمیت زمانی بیشتر می شود که فرد مبتلا به بیماری باشد.احتمال عفونت در وی زیاد است. از خوردن غذاهای با ارزش غذایی کم مثل چیپس و شیرینی اجتناب کنید.بیشتر احتمال ضعف و خستگی وجود دارد.ممکن است ماهیچه هایی که تنفس را کنترل می کنند ضعیف شوند.بيماران ريوي نبايد دچار اضافه وزن شوند. الکل ننوشید. مقدار زیادی آب بنوشید. نه تنها به جلوگیری از نفخ هنگام خوردن غذاهای با فیبر بالا کمک می کند، بلکه منجر به رقیق شدن مخاط می شود و در نتیجه می توانید به راحتی آن را سرفه کرده و خارج کنید. اکثر مردم در روز به 6 تا 8 لیوان آب نیاز دارند.

تنفس های کوتاه در این بیماری، خوردن غذا را برای بیمار دشوار می کند در حالی که نیاز به تغذیه کافی دارند تا قدرت ایمنی بدن خود را افزایش دهند. خوردن غذای سالم و پرکالری مسلما COPD را درمان نمی‌ کند اما سبب می ‌شود که شما وزن تان را حفظ کنید. همچنین این رژیم سبب می‌ شود که احساس بهتری داشته باشید، بهتر تنفس کنید، بدن تان با عفونت مبارزه کند و میزان انرژی ‌تان را افزایش دهید.

دریافت وعده‌‌های متعدد و کوچک به جای 3 وعده بزرگ را به این بیماران توصیه مي‌‌کنیم زیرا زمانی‌که معده بیمار بیش از حد پر باشد به دیافراگم فشار وارد مي‌‌کند و تنفس را برای این بیماران مشکل‌تر خواهد ساخت بنابراین بیماران ریوی بهتر است 6 وعده کوچک دریافت کنند، علاوه بر این مواد غذایی نفاخ مانند خانواده کلم، حبوبات و نوشابه‌‌های گاز‌دار بایستی در بیماران ریوی محدود گردد. نکته مهم دیگر برای این بیماران این است که باید غذا را به آهستگی بجوند و از بلعیدن فوری غذا خودداری کنند زیرا هنگامي‌‌که غذا بلعیده شود مقدار زیادی هوا وارد معده فرد مي‌‌شود که موجب تجمع گاز معده در شخص مي‌‌گردد.
استفاده از برخی ادویه جات مانند فلفل و ادویه کاری به سلامتی دستگاه تنفس کمک مي‌‌کند. از سوی دیگر استفاده از سیر و زنجبیل هم که ارتقا دهنده سیستم ایمنی است، در این بیماران مفید است.
مصرف کافیین در بیماران ریوی بایستی مورد استفاده قرار گیرد زیرا از خانواده متیل گزانتین‌‌ها هستند و نقش گشاد کنندگی مجاری تنفسی دارند.اخیرا مشخص شده است که مصرف مواد غذایی حاوی ویتامینA موجب ترمیم بهتر ریه‌‌ها می ‌‌شود بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین و یا پیش‌ساز‌‌های آن از قبیل هویج، زردآلو، طالبی، گوجه‌فرنگی و هندوانه توصیه مي‌‌شود. مصرف آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامینC و ویتامینE باید افزایش پیدا کند، زیرا مانع آسیب سلول‌های ریه مي‌‌شوند. ویتامینC در ساخت کلاژن و الاستین که در ساخت و ترمیم بافت ریه مهم هستند، نقش ایفا مي‌‌کند،بنابراین این ویتامین ها از قبیل مرکبات، فلفل، گوجه فرنگی، کیوی، توت فرنگی به بیماران ریوی توصیه مي‌‌شود.افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی به علت دریافت کورتون‌‌ها که به صورت موقت و یا دائم مصرف مي‌‌کنند، نیاز بیشتری به دریافت مکمل‌‌های کلسیم و ویتامینD دارند. مکمل‌های کلسیم که به شکل کربنات کلسیم و سیترات کلسیم هستند، منابع خوبی برای این بیماران هستند. دریافت نمک اضافی به علت داشتن سدیم برای بیماران توصیه نمي‌‌شود زیرا سدیم موجب افزایش فشارخون در بیماران ریوی شده که تنفس را مشکل‌تر خواهد کرد.دریافت منیزیم موجب شل شدن عضلات صاف تنفسی شده و اثرات ضد التهابی دارد. منیزیم در اسفناج، برنج قهوه‌ای، حبوبات، آب پرتقال و سیب‌زمینی به وفور یافت مي‌‌شود.

بدن انسان از غذا به عنوان سوخت استفاده مي‌‌کند تا بتواند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد. مواد اولیه مورد نیاز برای سوخت و ساز اکسیژن،مواد غذایی است و محصول نهایی انرژی دی اکسید کربن است. دی اکسید کربن محصول دفعی است که در تنفس بازدمي‌‌شخص خارج مي‌‌شود ولی انرژی عملکردهای مختلفی در بدن دارد. چیدمان صحیح مواد غذایی در رژیم فرد مبتلا به بیماری‌های ریوی کمک مي‌‌کند که تنفس بهتری داشته باشد. مسائلی که در رژیم بیمار ریوی باید لحاظ شود عبارتند از: اول- بیمار چه غذاهایی را دوست دارد؟ دوم- بیمار چه مواد غذایی را نمي‌‌خورد؟ سوم- برنامه روزانه زندگی و فعالیت فیزیکی بیمار به چه صورت است؟ چهارم- آیا علاوه بر مشکلات ریوی بیماری دیگری دارد؟

در رژیم غذایی ما سه مواد مغذی اصلی وجود دارد که شامل کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌‌ها مي‌‌باشد.هر یک از این مواد مقادیر متفاوت اکسیژن برای سوختن نیاز دارند و طبیعتاً دی اکسید کربن متفاوتی نیز تولید مي‌‌کنند. کربوهیدرات‌ها بیشترین دی اکسید کربن را در مقابل اکسیژن مصرفی تولید مي‌‌کند و برعکس چربی‌ها کمترین دی اکسید کربن را در مقابل اکسیژن مصرفی تولید مي‌‌نمایند. بنابراین برای بیشتر افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی دریافت رژیم‌های با کربوهیدرات کمتر و چربی بیشتر تنفس راحت‌تری فراهم مي‌‌آورد. افرادی که مبتلا به بیماری‌های مزمن انسدادی ریه هستند تا 10 برابر افراد سالم جهت تنفس،انرژی مصرف مي‌‌کنند که ممکن است با یک رژیم متعادل و بدون ورزش وزن کم کنند.

نيازهاي غذائي بيماران تنفسي

صبحانه مهم ترین وعده غذایی محسوب می شود. افراد مبتلا بهCOPD در طول روز بیش از حد احساس خستگی می کنند به همین دلیل به یک رژیم غذایی مناسب برای کسب انرژی هر چه بیشتر نیازمند هستند. برای همین منظور سعی کنید که بیشترین میزان انرژی مورد نیاز خود را از طریق صرف صبحانه کسب کنید. از آنجایی که این دسته از افراد ملزم به دریافت 25 تا 30 گرم فیبر در هر روز هستند، می توانند در صبحانه خود از غلات سبوس دار و نان تست سبوس دار استفاده کنند.مواد غذایی از قبیل حبوبات، غلات سبوس دار، نان، برنج، میوه و سبزیجات از دیگر منابع فیبر به شمار می آیند.

برای شروع این نکات را رعایت کنید:

به غذای تان گازهای کوچک بزنید و به آرامی غذا بخورید تا از خستگی قبل از اتمام غذا جلوگیری شود.

غذاهای لبنی منبع بسیار عالی از کلسیم، پروتئین و سایر مواد مغذی هستند

به تخم‌ مرغپخته ‌تان، ساندویچ و سوپ خود پنیر اضافه کنید

اگر شیر را به خوبی میتوانید صرف کنید به جای آب شیر بخورید.

پروتئین‌ ها می ‌توانند بسیاری از نیازهای غذایی شما را جبران کنند. می ‌توانید پودر شیر بدون چربی و پروتئین سویا را به غذاهای تان اضافه کنید.

سبزی ‌های حاوی نشاسته

سبزی‌ های نشاسته ‌ای حاوی مقادیر زیادی ویتامین و مواد معدنی و سرشار از کالری هستند  سیب‌زمینی،ذرت، چغندر، گلابی، هویج، حبوبات از این نوع سبزی‌ ها هستند.

میوه‌ های پرکالری

کمپوت ‌های دارای شربت، میوه‌ های خنک و خشک و یا آبمیوه های 100 درصد، خوب است اما هیچ چیز جای میوه های تازه را نمی‌ گیرد چرا که دارای ویتامین‌، مواد معدنی و آنتی ‌اکسیدان‌ های ضد بیماری است.میوه‌ های دارای کالری فراوان شامل موز، انبه، میوه‌ های خشک و آبمیوه‌ ها است.

چربی‌ های سالم

چربی ‌های سالم 2 برابر کربوهیدرات ‌ها و پروتئین‌ ها توسط افراد مبتلا بهCOPD تحمل می ‌شوند.زیتون کانولا، روغن دانه آفتا‌ب ‌گردان و روغن ذرت، مارگارین بدون چربی ‌های ترانس،مایونز و آووکادو بهترین چربی‌ های سالم هستند.

غلات دوستدار قلب

غلات مخصوصا غلات صبحانه سرشار از فیبر هستند. غلات همراه با شیر به جای آب برای دریافت کلسیم بیشتر و افزایش کالری بهتر است.

غذاهای پر پروتئین

این غذاها را می‌ توانید در هر وعده ی غذایی مصرف کنید. منابع عالی پروتئین شامل کره بادام ‌زمینی، تخم‌ مرغ، گوشت لخم، ماهی، مرغ، حبوبات و مغزها هستند. کره ی بادام‌ زمینی یا کره همراه با نان تهیه شده از غلات و کراکرها میان ‌وعده‌ هایی حاوی پروتئین و بسیار مفید هستند.

نکته ی مهم این که نوشیدن آب فراوان را در طول روز فراموش نکنید.مایعات به رقیق شدن ترشحات مسیر هوایی(خلط) و خروج آن ها کمک می ‌کند. هنگام وعده‌ ی غذایی آب فراوان بنوشید. قبل از غذا خوردن نیز آب زیاد بنوشید. این کار، شانس جذب مواد مغذی را افزایش می دهد. کافئین به هیچ وجه انتخاب مناسبی برای افراد مبتلا به بیماریCOPDنیست. این ماده می تواند با برخی از داروهای مصرفی آنها  تداخل کند و عصبانیت و ناآرامی را در آنها به وجود آورد و همچنین علایم این بیماری را نیز افزایش دهد. بنابراین از مصرف قهوه، چای و نوشابه های کافئین دار جدا خودداری کنید.

از نمک کمتری برای طعم دادن به غذاهای خود استفاده کنید،زیرا سدیم تنفس شما را سخت تر و نفس کشیدن شما را دشوارترمی کند. علاوه بر این موضوع در هنگام خرید مواد غذایی حتما به میزان سدیم آن نیز دقت کنید که بیشتر از300 میلی گرم نباشد.

بيماران ريوي باید شب ها غذاهای كم‌كالري صرف کنند.اگر بیمار در شب احساس ضعف عمومي ‌‌و خستگی کند نمي‌‌تواند دستورات برنامه غذایی را به شکل کامل اجرا نماید، باید بیشتر کالری دریافتی به روز منتقل گردد و برای شب از دستورات غذایی آسان و کم کالری بهره گیرد.
یکی از راههای خوب افزودن چربی غذا استفاده از ماهی چرب حاوی امگا-3 مانند ماهی سالمون و ساردین است. متخصصان تغذیه مصرف 2 تا 3 بار در هفته از این ماهی را به بیماران ریوی توصیه مي‌‌کنند.

بیماران ریوی باید مرتب خود را وزن کنند زیرا در صورت بروز اضافه وزن و یا چاقی شکمی، وضعیت تنفسی آنها بدتر خواهد شد. در صورتی ‌که بیمار ریوی دچار اضافه وزن است مي‌‌توان برای کاهش کربوهیدرات دریافتی از شیرین کننده‌‌های مصنوعی برای تهیه شربت، مربا و کیک کمک گرفت. از سوی دیگر چون انرژی زیادی هنگام تنفس مصرف مي‌‌کنند، ممکن است دچار کاهش وزن ناخواسته شوند و در این‌صورت دچار ضعف و افت توان عمومي‌‌خواهند شد.