مرکز تحقیقات بیماریهای مزمن تنفسی

رژیم غذایی مناسب به همراه فعالیت فیزیکی توصیه شده توسط سازمان های جهانی بهداشت می تواند باعث قوی شدن عضلات بازو، قفسه سینه و عضلات قلب شده و اکسیژن مناسب را به ریه های شما و در آخر به تمامی سلول های بدن شما برساند.

 

غذا خوردن صحیح چه تاثیری می تواند بر روی بیماری تنفسی داشته باشد؟

اکثر مردم تعجب می کنند وقتی می شنوند که غذا خوردنشان می تواند روی تنفسشان اثر داشته باشد. بدن شما غذا را مانند سوخت برای تمام فعالیت ها مصرف می کند. فرآیند تبدیل غذا به سوخت در بدن، متابولیسم نام دارد. اکسیژن و مواد غذایی سوخت خام آن را تشکیل می دهند و دی اکسید کربن و انرژی نتیجه های آن هستند. بدن شما از انرژی برای فعالیت های خود استفاده می کند. مواد غذایی بهتر می تواند کمک کند تا راحت تر تنفس کنید. هیچ غذایی به تنهایی نمی تواند تمام نیاز شما را برطرف کند. غذا باید سالم و متنوع باشد.

برنامه غذایی در بیماری های تنفسی باید چگونه باشد؟

غذا شامل سه منبع انرژی است: کربوهیدرات، پروتئین و چربی. متابولیسم هر کدام به مقدار معینی از اکسیژن نیاز دارد و به مقدار معینی دی اکسید کربن از خود آزاد می کند. متابولیسم کربوهیدرات بیشترین دی اکسید کربن را از خود آزاد می کند. متابولیسم چربی کمتر دی اکسید کربن ایجاد می کند. برای بعضی از افراد با COPD و مشکلات تنفسی، خوردن غذا با کربوهیدرات کمتر و چربی بیشتر می تواند تنفس را برای آن ها راحت تر کند.

 

میزان دریافت کالری بر حسب نیاز به انرژی

رژیم غذایی باید متناسب با میزان انرژی مورد نیاز شما در روز و میزان فعالیت بدنی شما تنظیم شود. در بیماری های تنفسی ممکن است انرژی بیشتری از آن مقداری که فکر می کنید نیاز داشته باشید. شخصی با بیماری COPD می تواند به اندازه ی 10 برابر یک فرد عادی برای تنفس انرژی صرف کند و از آن جایی که در بیماری های تنفسی تعداد تنفس در دقیقه نیز افزایش می یابد پس انرژی عظیمی از دست خواهد رفت. بعضی از افراد با COPD متوجه می شوند بدون اینکه فعالیت خاصی داشت باشند در حال از دست دادن وزن هستند.

 

دریافت قندها (کربوهیدرات) در بیماری های تنفسی مزمن COPD چگونه باید باشد؟

کربوهیدرات سوخت اصلی برای بدن محسوب می شود. کربوهیدرات ساده که قند نیز نامیده می شود شامل دسته بزرگی از مواد غذایی مثل شکلات ها، آب نبات ها، کیک و شیرینی جات را تشکیل می دهد. کربوهیدرات های پیچیده، مانند آن هایی که در نان، ماکارونی و سبزیجات قرار دارند منبع خوبی از ویتامین ها، مواد معدنی و فیبرها هستند. فیبرهای غذایی که عمدتا از غذاهای با کربوهیدرات های پیچیده می آیند یک قسمت مهم رژیم غذایی محسوب می شوند (خصوصا برای سالمندان). کارشناسان توصیه می کنند که 20 تا 30 گرم فیبر در روز می توانند به سالم ماند عملکرد روده ها کمک کنند و از بروز سرطان روده جلوگیری کند.

 

دریافت پروتئین در بیماری های تنفسی مزمن COPD چگونه باید باشد؟

عضله ها و سایر بافت ها بدن تشکیل شده از پروتئین هستند. نیاز به پروتئین همزمان با بالا رفتن سن انسان افزایش می یابد. بیماران COPD برای این که عضلات تنفسی خود را سالم و قدرتمند نگه دارند باید منبع غنی از پروتئین را حداقل دو بار در روز دریافت کنند. بهترین منبع پروتئین ها شیر، تخم مرغ، پنیر، گوشت، ماهی، غذاهای دریایی، آجیل و دانه جات خشک شده مانند سویا است.

 

دریافت چربی در بیماری های تنفسی مزمن COPD چگونه باید باشد؟

چربی منبع غنی از انرژی است، همچنین حداقل کربن دی اکسید را در بدن تولید می کند. اگر کاهش وزن دارید و می خواهید جبرانش کنید بهتر است به جای قند و کربوهیدرات از چربی بیشتری استفاده کنید. در صورتی که هدف کاهش وزن است می توان مصرف چربی را کاهش داد.

چربی ها انواع مختلفی دارند. عموما چربی های اشباع شده و ترانس برای سلامتی شما مضر هستند و چربی های اشباع نشده برای سلامتی شما خیلی بهتر می باشند.

چربی های اشباع شده اغلب در دمای اتاق جامد هستند و عمدتا از منبع حیوانی تامین می شوند (مانند: کره، دنبه، چربی زیر پوست و گوشت حیوانات و چربی های هیدروژنه از سبزیجات). چربی های با منابع حیوانی را محدود کنید و سعی کنید از مصرف گوشت هایی که دارای دنبه هستند خودداری کنید.

چربی های غیر اشباع حاوی کلسترول نیستند. این چربی ها اغلب در دمای اتاق به شکل مایع می باشند و از منابع گیاهی گرفته می شوند (مانند: روغن کنجد، روغن ذرت و مارگارین). اگر قرار است که چربی ها را در غذایتان افزایش دهید آن را از نوع غیر اشباع انتخاب کنید.

چربی های ترانس زمانی به وجود می آیند که روغن های سبزیجات فشرده می شوند و به شکل مارگارین در می آیند، همچنین در غذاهای سرخ شده و جوجه کباب شده و سرخ شده نیز پیدا می شود.

 

مصرف ویتامین و مواد معدنی در بیماری های تنفسی مزمن COPD چگونه است؟

اغلب بیمارانی که مشکل تنفسی مانند آسم و یا COPD دارند از داروهای استروئیدی استفاده می کنند. مصرف طولانی مدت استروئیدها نیاز شما به کلسیم را بیشتر می کند به همین منظور، مصرف مکمل های کلسیمی همراه ویتامین D به شما توصیه می شود. کلسیم کربنات یا کلسیم سیترات منابع خوبی از کلسیم هستند. قبل از اضافه کردن هر گونه ویتامین به رژیم غذایی روزانه ی خود با پزشک خود حتما مشورت نمایید.

 

مصرف نمک و سدیم در بیماران تنفسی و COPD چطور باید تنظیم شود؟

سدیم بیش از حد می تواند به تورم و ادم بدن و اندام ها و همچنین افزایش فشار خون و مشکلات قلبی منجر شود. اگر ادم و یا افزایش فشار خون نیز دارید حتما با پزشک خود مشورت نمایید که چه مقدار سدیم به صورت روزانه مصرف کنید (مقدار مصرف سدیم بسته به وزن و شرایط سلامتی متفاوت است). برای طعم دار کردن غذا بهتر است از ادیه جات و فلفل بهره ببرید.

 

آیا محدودیتی در مصرف مایعات در بیماری تنفسی و COPD وجود دارد؟

دو سوم حجم بدن را مایعات تشکیل می دهند و از این جهت برای سلامتی اهمیت دارند. مصرف مقدار مناسب آب باعث می شود ترشحات (ملقب به موکوس) درون مجاری هوایی رقیق تر شده و راحت تر حرکت کنند و تخلیه شوند. مصرف 6-8 لیوان آب و یا سایر مایعات را به صورت روزانه در برنامه خود بگنجانید. سعی نکنید که حجم زیادی از آب را به یکباره بنوشید و بهتر است آن را در طول روز پخش کنید. بعضی از افراد ترجیح می دهند که کل آبی را که باید در یک روز مصرف کنند را در هنگام صبح در یک پارچ یا بطری بریزند تا مقدار مصرفی خود را فراموش نکنند و دچار کم آبی نشوند.

 

زمان مصرف غذا در بیماری های تنفسی و بخصوص COPD باید چطور باشد؟

مصرف وعده های متعدد غذایی در طول روز به جای مصرف 2 تا 3 وعده غذایی حجیم می توانند به شما کمک کنند که خوب غذا بخورید و احساس ناراحتی گوارشی نداشته باشید. یک پرده ی عضلانی به نام دیافراگم بین معده و ریه ها قرار دارد. دیافراگم با هر تنفسی که می کنید بالا و پایین می رود. یک معده ی پر می تواند از زیر به دیافراگم شما فشار اعمال کند و دیافراگم را از حرکت آزادانه به سمت بالا و پایین باز دارد و باعث شود ریه ها در هر تنفس به طور کامل باز نشوند و اکسیژن کافی را دریافت نکنند.

سعی کنید غذای روزانه تان را به 6-8 وعده کم حجم برسانید. می توانید صبحانه، ناهار و شام کم حجمی را مصرف کنید و سایر نیاز غذایی روزانه تان را بین این وعده های غذایی استفاده کنید. مصرف غذاهای نفاخ را نیز محدود کنید (مانند، کلم بروکلی، گل کلم، لوبیا). غذا خود را به آرامی میل کنید چرا که هر چه سریع تر غذا بخورید هوای بیشتری وارد معده می شود.

 

وزنتان را پایش کنید

افرادی که دچار مشکل تنفسی هستند به علت تلاش مضاعف برای نفس کشیدن انرژی بیشتری مصرف می کنند و در نتیجه ممکن است کاهش وزن زیادی را شاهد باشند. عادت کنید که وزنتان را روزانه پایش کنید تا در صورت لاغری و یا چاقی ناگهانی بتوانید به سرعت روند موجود را کنترل کنید. یک بدن خوب تغذیه شده می تواند در مقابل عفونت ها مقاومت کند. افراد با COPD برای ابتلا به عفونت ها مستعد تر هستند و ممکن است به طور ناگهانی این عفونت گسترش یافته و منجر به بستری شدن شما در بیمارستان شود. تغذیه خوب می تواند به جلوگیری از این فرآیند کمک کندو همچنین به درمان بهتر پاسخ دهد.

 

استفاده از محصولات تغذیه ای پزشکی در بیماری های تنفسی مزمن

ممکن است برای شما سخت باشد که غذاهای تان را با نیازهای تغذیه ای تان هماهنگ کنید خصوصا اگر روزانه به مقدار زیادی کالری نیاز داشته باشید. خصوصا اگر مشاور تغذیه تان به شما توصیه به مصرف کالری زیاد از طریق روغن ها و چربی های غیر اشباع کرده باشد ممکن است برای شما کمی سخت باشد که در رژیم روزانه این مواد را بگنجانید. با این حساب پزشک و یا مشاور تغذیه تان ممکن است به شما پیشنهاد کنند که از محلولی تغذیه ای دارویی استفاده کنید. اکثر آدم هایی که به کالری بیشتر و مواد مغذی بیشتری نیاز دارند از این محصولات استفاده می کنند. در برخی موارد که قادر به مصرف غذای روزانه نباشید، بعضی از این غذاها می توانند به طور کامل به جای وعده های اصلی استفاده شوند.

 

نکات تغذیه ای برای بیماران تنفسی و COPD

- غذاهایی را انتخاب کنید که درست کردن آن ها آسان باشد. اگر تمام انرژی تان را صرف درست کردن غذا کنید چیز زیادی برای خوردن آن باقی نمی ماند.

- در مواردی که دچار تنگی نفس مزمن شدید، از یک دوست و یا فامیل برای خرید و یا طبخ غذا کمک بگیرید.

- درست قبل از مصرف غذا کمی استراحت کنید.

- اگر در انتهای روز کمی احساس خستگی می کنید در هنگام صبح بهتر است کمی بیشتر غذا بخورید.

- حدالامکان از مصرف غذاهای نفاخ بپرهیزید چرا که نفس کشیدن شما را سخت تر می کنند.

- در طول روز 4-6 وعده غذایی کوچک مصرف کنید. این به دیافراگم شما کمک  می کند که راحت تر حرکت کند و به ریه های تان کمک می کند راحت تر پر و خالی شود.

- از مصرف آب میوه ها و نوشیدنی های صنعتی خودداری کنید و از میوه های طبیعی استفاده کنید.

- می توانید به نان و سبزیجات مصرفی خود چربی های غیر اشباع و یا مارگارین اضافه کنید.

- اگر نوشیدن مایعات همراه غذاها باعث می شوند خیلی زود احساس سیری به شما دست دهد بهتر است مصرف مایعات را به یک ساعت بعد از غذا موکول کنید.

 

منبع: http://familydoctor.ir